Ֆիզիկա

Նյուտոնի առաջին օրենքը                                                                                                                   Մարմինը պահպանում է իր արագությունը ոչ միայն այլ մարմինների ազդեցության բացակայության, այլ նաև դրանց հավասարակշռության դեպքում:                                       Նյուտոնի երկրորդ օրենքը                                                                                                      Մարմնի վրա ազդող ուժի ազդեցությամբ նրա ձեռք բերած արագացումը հավասար է այդ ուժի և մարմնի զանգվածի հարաբերությանը:                                                               Նյուտոնի երրորդ օրենքը                                                                                                    Մարմինները միմյանց հետ փոխազդում են նույն բնույթի` մոդուլով հավասար և ուղղությամբ հակադիր ուժերով:                                                                                              

Լաբարատոր աշխատանք։ Ազատ անկում

Աշխատանքի նպատակը

Ազատ անկման երևույթի դիտում, ուսումնասիրում, քննարկում և եզրակացություն։ Անհրաժեշտ պարագաներ, մեկ մետր երկաությամբ ապակե հաստ պատերով խողովակ, որի մեջ նախօրոք գցված է կապարե գնդիկ, փետուր, մետաղյա օղակ և օդահան պումպ։ Խողովակի մի ծայրը փակված է ռետինե խցանով, մյուս ծայրը ծորակով։ 

Աշխատանքի ընթհացքը

Սկզբից հարյուր ութսուն աստիճանով պտտում ենք խողովակը և նայում, որ մարմինը շուտ հասավ տեղ։ Առաջինը ընկավ կապարե գնդիկը իսկ հետո թուղթը։ Օդահանի միջոցով հանում ենք օդը, ստանում ենք վակումային վիճակ։ 

Դինամիկա

Մեխանիկաի այն բաժինը, որը ուսումնասիրում է տարաբնույթ շարժումների առաջացման  և փոփողման պատճառները ՝ կոչվում է դինամիկա։ Դինամիկայի հիմքում ընկած է Նյուտոնի օրենքները։ Մարմինը պահպանում է իր դաթարի վիճակը այնքան կամ գտնվում է ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման մեջ, եթե նրա վրա այդ մարմինը չեն ազդում, կամ եթե հատվում են ապա այդ ուժերը համակշռում են։ 

Հավասարաչափ արագացող շարժում, արագացող շարժման արագություն, ճանապարհը:

Ազատ անկում, ազատ անկման արագացում:

Հավասարաչափ արագացող շարժումը՝ անհավասարաչափ շարժում է, որովհետև հավասարաչափ շարժման դեպքում արագությունը չի փոխվում, հաստատուն է ողջ շարժման ընթացքում: Մարմնի շարժումը կոչվում է հավասարաչափ արագացող, եթե այդ շարժման արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցում փոխվում է նույն չափով:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավսար է մարմնի շարժման արագության փոփողության և այն ժամանակամիջոցի հարաբերությանը, որի ընթացքում կատարվել է այդ փոփոխությունը, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում: Այն նշանակում են a տառով՝ լատիներեն ակսելեռատիո(արագացում):
Հավսարաչափ արագացող շարժման դեպքում, արագացումը հաստատուն է: Որպես հավասարաչափ արագացող շարժման արագացման միավոր ընդունվում է այն մարմնի արագացումը, երբ այդ շարժման արագությունը յուրաքանչյուր մեկ վարկյանում փոխվում է մեկ մետր վարկյանում: Այդ միավորը կոչվում է մեկ մետր վարկյան քառակուսի: Հավասարաչափ արագացող շարժման արագությունը հավասար կլինի V=a*t:

Շփման ուժ

Դադարի շփում

Շփումը բնության մեջ և տեխնիկայում                            

Տարբերակ 1, էջ 48

1)   Սահնակը սարից սահում է ծանրության ուժի ազդեցությամբ և սահելով կանգ է առնում շփման ուժի պատճառով;

2)   Շփվող մակերևույթների յուղման դեպքում շփման ուժը փոքրանում է;

3)   Շփման ուժի ուղղությունը համընկնու՞մ է մարմնի շարժման արագության

ուղղության հետ

Ուժը արագության փոփոխության պատճառն է;

Ծանոթացել ենք 4 ուժերի հետ ՝ ծանրության, առաձգականության, մարմնի կշիռ և շփման;

Ծանրության ուժի առաջացման պատճառն է երկրի ձգողական ուժը;

Առաձգական ուժի առաջացման պատճառն է մարմինների  դեֆորմացիան է;

Մարմնի կշիռի առաջացման պատճառն է հենարանին դրած կամ կախոցից կախված մարմնի դեֆորմացիսաի  առաջացած ուժն է, որը ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա;  

Շփման ուժի առաջացման պատճառն է երկու հպվող մակերևութների խորդուբորդույունն է և մոլեկուլների փոխազդեցության ուժը; Ուժը վեկտորական մեծություն է;

Մեխանիկական  աշխատանք և հզորություն

Մենաիկական աշխատանքը կատարվում է այն ժամանակ ,երբ մարմնի վրա կիռարվում է ցանկացած ուժ և ուժի ուղղությամբ մարմինը կատարում է տեղափոխություն;

Նշում ենք A տառով այն հավասար է ուժի և տեղափոխության

A = F * s 1g = 1n * 1, M

Մարմի փողազդեցությունը

Մարմնի զանգված

Զանգվածի միավորներ

Տարբերակ 1

1)Մարմնի շարժման արագությունը փոփոխվում է՝ նրա վրա ազդում են այլ մարմնի ազդեցությունից հետո. Պատ.՝ 3.

2)Որ դեպքում  Ա սայլակը կսկսի շարժվել, եթե այրենք թելը՝ նկարում պատկերված 1և3 վիճակներում Պատ.՝2.

3) Հրացանից կրակելիս գնդակի արագությունը 600մ վ է, իսկ հրացանի հետհարվածի արագությունը ՝ 1,5 մ/վ: Որ մարմնի զանգվածն է մեծ քանի անգամ՝ գնդակի զանգվածը 400 անգամ փոքր է հրացանի զանգվածից: Պատ.՝2.

4) Քանի կիլոգրամ է պարունակում 2.5 տոննան ՝ 2500 կգ: Պատ.՝ 5.

5)Քանի գրամ է 0,025կգ-ը` 25 կգ  պատ.՝ 1

6)Արտահյատեք 250գ կիլոգրամով՝ 0,25 կգ պատ.՝1

1.Լրացրեք բաց թողած թվերը. 1կգ =1000գ ,1գ =1կգ,1մգ =1գ ,1տ = 1000կգ

Լաբարատոր աշխատանք

Չափանոթում չտեղավորվող մարմնի ծավալը

Անհրաժեշտ պարագարներ, մարմնին որը չի տեղավորվում չափանոթում, ջրթափ անո, ջուր թել և չափանոթ:Աշխատանքի ընդհացքը:Ջրթափ անոթի մեջ լցնում եմ անքայն ջուր , որ հասնի ծուրակի բերանին:Չափաբաժակը տեղավորում ենք ջրթափ անոթի ծորակի տակ, որից հետո մարմինը խելոք կապում ենք  թելով , որից հետո մարմինը իչեցնում ենք ջրթափ անոթի մեջ այնքան ժամանակ մինչև մարմինը խորասուզվի:Խորասուզվելուց հետո ջուրը թափվեց, և այնքան ջուր թափվեց ուրեմն դա ջրի ծավալն է:Որոշեցի չափանոթի բաժանման արժեքը `   C=100սմ3-80սմ3=20սմ3:10=2սմ3

C1=2սմ3:2=1

Ջրի ծավալը եղավ V=98սմ31սմ3

Դա մարմնի ծավալն է:                                                                              

Լաբարատոր աշխատանք

Կանոնավոր և անկանոն պինդ մարմնի ծավալի որոշումը:Անհրաժեշտ պարագաներն են  չափագլան, չափաքանոն, հֆհհդսբադքըեդզքվ, թել ,ջուր:Առաջինը անում ենք կանոնավոր ծավալի որոշումը քանոնով, կանոնավոր մարմնի ծավալը որոշելու համար քանոնի միջոցով պետք է չափել կանոնավոր մարմնի ՝ չորսուի ծավալը:Ես ունեմ  պայտե և  մետաղյա չորսուններ:Այն որոշելու համար քանոնով չափում եմ նրա երկարությունը, լայնությունը և բարձրությունը, նշանակելով համապատասխանաբար a;b;h; տառերով:

a=2,7սմ

b=1,7սմ

h=2,7սմ

V-.

2,7*2,7*1,7=12,3սմ3

V=12,3սմ3

a=7սմ

b=4,5սմ

h=7սմ

V=7սմ*7սմ*4,5սմ=220,5սմ3

V=220,5սմ3

մարմնի ծավալը նշանակում ենք V տառով:

Այժմ իմ մետաղյա չորսուի ծավալը կորոշեմ չափագլանի միջոցով:Նախ որոշում եմ իմ չափանոթի սանդղ ակի բաժանման արժեքը

C=100-5010=5սմ3

C1=522,5սմ3

Չափանոթի մեջ լցնում եմ ջուր:Չափագլանի մեջ լցրեցի այնքան ջուր որ իմ մարմինը կարողանա սուզվի:Լցված ջրի ծավալը:

V 1 = 148

Պարզաբանել և կրկնել հետևյալ հարցերը՝

1.ինչն են անվանում սանդղակի բաժանման արժեք

Անհրաժեշտ է գտնել սանդղակի մոտակա այն երկու գծիկները որոնց կողքին մեծության թվային արժեքներ են գրված։ Այնուհետև մեծ արժեքից հանել փոքր արժեքը և ստացված արդյունքը բաժանել նրանգ միջև եղած բաժանումների թվին:

C = 60-50 , 10 = 1 մլ

2.որն է սարքի չափման սահմանը,

Նրա ամենավերևի և ամենաներքևի թվերը ցույց են տալիս սարքի չափման սահմանը:

c1=1մլ2= 0,5մլ

3.որոշել տրված գործիքի չափման սխալը

գործիքների սանդղակների ամենափոքր բաժանման արժեքի  կեսը

V=55մլ

1 լ=1 դմ3

1մլ=1 սմ3

1մ3=1մ*1մ*1մ=10դմ*10դիմ*10դմ=1000դմ3=1000լ

1լ

Իմ չափագլանի մեջ լցրեցի ջուր և պարզեցի, որ C=100-5025=2սմ3

Լաբարատոր աշխատանք

Հեղուկի ծավալի չափումը չափանոթի միջոցով

Աշխատանքի նպատակը․ սովորել չափանոթի միջոցով չափել հեղուկի ծավալը և անոթների տարողությունները։

Սարքեր և նյութեր․ չափանոթ, ջրով լցված բաժակ, ոչ մեծ սրվակ և այլ անոթներ։

ԻՄ դիմաց դրված է չափանոթ, որը հեղուների ծավալների չափման  և պինդ մարմինների ծավալների չափման գործիք է,

Ծավալը դա  հեղուկի կամ պինդ մարմնի զբաղեցրած տեղն է։ Ծավալի չափման գործիքը՝ չափանոթը ուսումնասիրելիս ես պարզեցի, որ իմ չափանոթի չափման հնարավորությունը՝ ամենաներքևի թվային արժեքը նրբագծի դիմաց գրված 0սմ3, իսկ ամենավերևի նրբագծի դիմաց գրված թիվը 150սմ3, որպես ծավալի չափման հիիմնական միավոր Միջազգային Համակարգում (ՄՀ) ընդունված է 1մ3 օգտագործվում են նաև 1սմ3, 1լ, 1մլ, 1մմ3, իմ չափագլանի վրա արված են նրբագծերով արված բաժանումներ, որին անվանում ենք սանդղակ, գործիքից օգտվելոց առաջ ես որոշում եմ ես պետք է որոշ եմ սանդղակի ամենափոքր բաժանման արժեքը։  Չափիչ սարքի սանդղակի բաժանման արժեքը որոշելու հաար անհրաժեշտ է գտնել սանդղակի մոտակա այն երկու գծիկները որոնց կողքին մեծության թվային արժեքներ են գրված։ Այնուհետև մեծ արժեքից հանել

Լարատոր աշխատանք

Գործիքներից օգտվելուց առաջ պետք է որոշենք գործիքների սանդղակների ամենափոքր բաժանման արժեքի  կեսը և չափման սխալը։  Այժմ ես որոշու եմ իմ դիմաց դրված չափագլանի սանդղակի ամենափոքր բաժանման արժեքը և չափման  սխալը։ Չափագլանի սանդղակի բաժանման արժեքը որոշելու համար վերցրեցի երկու հարևան գծիկներ որոնց դիմաց թվային մեծություն էր գրված՝ օրինակ 600մլ և 500մլ, որից հետո մեծից հանեցինք փոքր թիվը և ստացված թիվը բաժանեցինք այդ երկու թվերի միջև եղած նրբագծերով արված բաժանումների թվի վրա։ Բաժանման արժեքը նշանակում են C տառով։ C=600մլ-500մլ10

Լաբորատոր աշխատանք

Նպատակը՝ ծանոթանալ լաբորատորիայի անվտանգության կանոններին՝ ուսուցչի ծանոթացմանբ: Ծանոթանալ այն չափիչ գործիքների հետ, որոնց հետ մենք աշխատելու ենք:

Այդ գործիքների հետազոտում և նրանց սանդղակի ամենափոքր բաժանման արժեքի և չափման սխալի որոշում:  

Աշխատանքի ընթացքը

Աշխատելու ընթացքում ծանոթանում ենք անվտանգության կանոններին, ամենակարևորը նա է, որ  գոյություն ունեն 2 տեսակի հոսանքի աղբյուրներ մեկը 36մյուսը  220 ոլտ: Ծանոթացել ենք գործիքների հետ օրինակ ջեռուցիցչներ, հոսանքի փոխանցիչների, չախագլանների , կշեռքների, քանոնների, տարաների և տարբեր ուժաչափիչների հետ: ՄԵնք այդ գործիքները հետազոտեցինք՝ գործիքից օգտվելուց առաջ պետք է նաել իր չափման հնարավորությունները  Նրա ամենավերևի և ամենաներքևի թվերը ցույց են տալիս սարքի չափման հնարավորությունները: Որից հետո նկատեցի, որ բոլոր չափիչ գործիքների նման են նրանով որ բոլորի վրա կա նրբագծերով արված բաժանումներ, որին անվանում ենք սանդղակ: